Levan Goliadze (1960-2021): verbinder tussen Georgië en Nederland

Wat te doen als er geen plek dichtbij is om een dierbare in het buitenland te gedenken? Het plotselinge overlijden van Levan Goliadze, zanger en reisleider, heeft een schok teweeg gebracht in zowel Georgië als in Nederland. In Nederland wist Levan een grote groep liefhebbers van Georgische zang, cultuur en natuur aan zich te binden. Deze groep mist een plek om te herdenken en te gedenken. De fysieke afstand tussen Georgië en Nederland voelt mijlenver en tegelijk in gedachten en herinneringen zo dichtbij.
 
Muziek en reizen
Dat een grote groep mensen in Nederland zich verbonden voelt met Levan Goliadze komt in de eerste plaats door de vele concerten die Levan met verschillende ensembles in Nederland gaf.
De veelomvattende persoonlijkheid van deze zanger brak dwars door taalbarrières heen. Als gast in het gezin van Jetske de Wit in Westzaan begon de kennismaking met de Nederlandse taal en cultuur. Leergierig, nieuwsgierig en met een goed muzikaal gehoor pikte hij de klanken snel op. Op papiertjes krabbelde hij in krullerige Georgische letters Nederlandse woorden zoals hij ze hoorde. Later ontwikkelde zich een speciaal soort Leviaans Nederlands, creatief en kleurrijk, waarbij de toehoorders tot tranen toe krom lagen om de moppen en vele anekdotes die smakelijk werden opgedist. Een andere grote groep Nederlanders kwam met Levan Goliadze en zijn familie in contact door de reizen in Georgië, waar Levan als uitmuntend gastheer en reisgids de harten van de Nederlanders opende voor het natuurschoon, de muziek en het leven in Georgië. Vaak liep het door elkaar heen: reizigers bezochten na hun Georgië-ervaringen de concerten in Nederland en muziekliefhebbers gingen op reis naar Levan en zijn familie.
 
Guria


rechts: Levan Goliadze

Het begon allemaal in Guria, een provincie in West-Georgië, niet ver van de zwarte zee, een groen, bergachtig gebied met valleien, theeplantages, fruit- en notenbomen in een subtropisch klimaat. Inwoners van Guria, de Guruli, staan bekend om hun grappen, humor en rapheid in spreken en doen. Daarnaast vindt ook een van de vormen van de traditionele polyfone zang met een soort jodeltechnieken en improvisaties (‘krimandzjuli’) er zijn basis. In Makharadze (nu Ozurgeti) werd Levan Goliadze in 1960 geboren in een familie van zangers en dirigenten uit het nabijgelegen dorp Makvaneti. Geheel volgens familietraditie ging Levan naar een muziekopleiding in de stad Batumi, hoofdstad van de nabijgelegen provincie Adjarië. In 1982 trouwde hij met Maia Chkhaidze uit het dorp Atsana, provincie Guria, die hij had leren kennen op de muziekopleiding. De eerste jaren woonden Levan en Maia in Makvaneti. Hun zoon Ivane (Vaniko) werd in 1983 geboren. Levan zong onder andere bij het ensemble Shvidkatsa uit Ozurgeti en een ensemble uit zijn geboortedorp Makvaneti. De familie leefde van muziek. De broer van Levan, Tengo Goliadze, zong in het ensemble van Batumi en later ook bij Shvidkatsa, oom Amiran Goliadze zong bij het internationaal bekende Rustavi-ensemble.
 
Tbilisi en tournees
In 1987 verhuisde het jonge gezin naar de hoofdstad Tbilisi waar Levan ging zingen bij het staatsensemble Erisioni. In 1990 werd de tweede zoon Gurika (Guka) geboren.
In die periode zong Levan eveneens in het koor van de patriarch in de Sioni-kathedraal in Tbilisi (1987-1997). Met het ensemble Shvidkatsa kwam Levan in 1985 voor het eerst in Nederland op het festival Oproakeldais in Warffum (Groningen). De jaren 1985-1992 waren de jaren van de tournees, door de sovjetrepublieken en ook wereldwijd met het Staatsensemble Erisioni. Twee maal reisde Levan met Erisioni naar Amerika, er waren tournee’s in Europa, Japan en vele landen. Een vinylalbum uit die tijd is nog steeds een klassieker onder de liefhebbers van Georgische meerstemmige zang.
 
Moeilijke jaren
De burgeroorlog die uitbrak na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie (1991) maakte het steeds moeilijker om rond te komen van de tournees en optredens. Het waren de jaren van sappelen, avondklok, van alles aanpakken om het gezin te kunnen onderhouden. De repetities voor de koren gingen door, maar de mensen kregen niet of onregelmatig betaald. Te voet rende Levan in deze periode met door Maia gebakken taarten door Tbilisi als een soort Uberkoerier. Daarnaast was er nog de mantelzorg voor een tante die bij het gezin inwoonde in Tbilisi. Chaos en onzekerheid over de toekomst gaf veel onrust. Het culturele leven dat voorheen door de staat werd gefinancierd lag op zijn gat. De paradepaardjes van de Georgische cultuur, zangers, dansers en musici, konden niet meer rekenen op staatssubsidies en kregen het steeds moeilijker.
 
Een nieuw hoofdstuk
In 1995 maakt Levan de overstap van het staatsensemble Erisioni naar het ensemble Kereoni van de Stichting Kereoni met Nora Verhey. Het begon op Texel, dat een historische band heeft met Georgië door de opstand van de Georgische krijgsgevangenen aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Van 1995 tot en met 2005 kwam Kereoni jaarlijks in de winter naar Nederland voor een reeks concerten. De fascinerende meerstemmige zang bereikte een steeds groter publiek. Levan Goliadze sprak inmiddels aardig Nederlands en in 1999 organiseerde hij zijn eerste reizen in Georgië voor het toenmalige reisbureau Circ in Amsterdam en later voor Eurocult-Lito Reizen in Utrecht. Het werd een groot succes. Het waren kleinschalige reizen. De groepen logeerden bij de familie van Levan Goliadze. Het programma en de tafels waren rijk gevuld en van tijd tot tijd opgesierd met betoverende zang. De onvergetelijke aandacht en zorg voor de gasten maakte dat men soms meerdere keren deze reis boekte. Als gastheer was Levan uniek: iedereen kreeg altijd de volle aandacht en aan alle wensen werd gedacht. Een gast is een geschenk van God, zo luidt een gezegde in Georgië. De Nederlandse reizigers kwamen in een warm bad onder de bezielende leiding van Levan.
 
Khareba da Gogia
In 2008 werd het ensemble Khareba da Gogia gevormd, waar Levan als bariton deel van uitmaakte. Hij ontpopte zich tot voortreffelijk muzikaal leider van de groep. De Stichting Zlatoust uit Engelbert (Groningen) organiseerde vanaf 2008 tournees door met name Noord-Nederland. Door Ria en Bert de Vos en Sven Standhardt van de Stichting Zlatoust ontdekte Levan de waarde van een open overlegcultuur in Nederland, die soms zo ver af ligt van Georgische omgangsvormen. Het verrijkte zijn leven en dat van anderen. Op de concerten van Khareba kondigde Levan zelf in het Nederlands de liedjes aan. Met veel humor en artistiek talent maakte hij contact met het publiek. De drijvende kracht van Levan in combinatie met de wonderschone muziek heeft vele harten beroerd. Het leverde vrienden voor het leven op. Wie in aanraking kwam met de warmte van Levan, zijn oprechte belangstelling en vele talenten sloot hem in zijn hart. Tot twee keer toe in 2020 en 2021 werd een tournee van Khareba da Gogia als ook de reizen afgezegd door Covid, tot groot verdriet van de zangers en hun families. Levan vond troost in de natuur van Atsana als vogelaar, hobby-ecoloog, bomen(ver)planter en imker met kleurig geschilderde bijenkorven in afwachting van betere tijden. Op 3 december 2021 overleed hij geheel onverwacht aan de gevolgen van trombose.
De tournee van Khareba wordt verplaatst naar het najaar van 2022, zonder Levan en zijn warme bariton. Het zal een eerbetoon zijn aan hem. Levan laat vrouw, twee kinderen en twee kleinkinderen achter. Vele vrienden in Nederland rouwen om het verlies van Levan Goliadze. Een baken, een brug tussen Georgië en Nederland is weggevallen. Er blijft een enorme leegte achter.

Jeanette Bron
Groningen 12 januari 2022

20-12-2021, Bericht van de familie Goliadze

Vandaag contact gehad met Maia Goliadze, vrouw en weduwe van Levan.
Zij weet van onze actie, waar u in de gelegenheid wordt gesteld de familie te ondersteunen.
Daar is veel gehoor aan gegeven.

Maia vroeg ons u allen te bedanken uit de grond van haar hart, het helpt enorm, brengt Levan zeker niet terug, maar is zeer steunend en troostend. Het verdriet is inmens, de zorgen groot, maar door Levan wie hij was en wat hij voor zo velen heeft betekend wordt het in verbondenheid gedragen.

We hebben in contact met de andere leden van Khareba & Gogia besloten voor begin oktober volgend jaar 2022 een nieuwe tournee te plannen.

Heel veel dank namens de familie van Levan
Ria de Vos, Stichting Zlatoust.



---------------------------------------------------